Evet, evet doğru okudunuz. Tuvalet eğitiminde de güç savaşı mı olur demeyin… Geçen yazdığım bir yazımda çocukların kendi hayatlarında kontrol edebildikleri şeylerden birisinin tuvalet ihtiyacı olduğunu söylemiştim. Sizin kontrolünüzde olmayan bir şeyi yaptırmaya çalıştığınızda ortaya çıkan sonucun inatlaşma ve çatışma olması olasıdır.

‘’Doğru zaman ne zaman?”

Tuvalet eğitiminde ailelerden sıkça aldığım sorudan bir tanesi ‘’Doğru zaman ne zaman?” oluyor… Öncelikle şunu iyi bilmeliyiz ki, genetik faktörler, sosyal çevre, anne babanın eğitimi, doğum anında ya da öncesinde yaşanan komplikasyonlar, ailenin psikoloji durumu gibi süreçler çocuğun gelişimini etkileyen faktörlerdir. Bundan dolayıdır ki her çocuğun gelişimi birbirinden farklıdır, farklı zaman dilimlerinde kazanımları sağlarlar. Kalem kullanma becerisi, kendi başına yemek yemesi, bisiklete binmesi gibi tuvalet eğitimini kazanması da her çocuk için farklı zaman aralığında olacaktır. Doğru zaman? Sorusuna geri döndüğümüzde; çocuğun hem fiziksel olarak (kaslarının güçlenip kontrol altında tutabilmesi), hem sosyal olarak hem de duygusal olarak hazır olması gerekiyor.

Bir çocuğun sadece kakası geldiğinde tuvalete değil de bezine yapmak istiyor olması, bezinden vazgeçmek istememesi, duygusal anlamda hazır olmadığı, ona bu süreçte zaman tanımak ve zorlamamak gerektiği düşünülebilir. Böyle durumlarda ‘’tuvalete oturmaya hazır oluncaya kadar bekleyebilirsin’’ diyebilirsiniz.

Birkaç ay gözlemler, herhangi bir değişiklik söz konusu olmaz ise; onu teşvik etmek için “Kakanın ait olduğu yer tuvalettir”, “kakan geldiğinde tuvalete gidebilir ve orada bezine yapabilirsin” diye öneride bulunabilirsiniz. Çocuğun bedeninin kontrolünün onda olduğunu hissettirmek ve hassasiyetle yaklaşmak çocuğu duygusal olarak da tuvalete hazır olmasını sağlar. Ancak çocuğa “Artık sen büyüdün, bebek misin bezine yapıyorsun?” “Tuvaletten korkulur mu?” gibi yaklaşımlar çocuğu hayal kırıklığına uğratıp, direncini arttıracak ve de tuvalet eğitimi işte burada güç savaşına dönüşecektir. Tuvalet eğitiminde güç savaşları ebeveynlerin çocuğun duygularından çok kendi duygularına önem vermesiyle ortaya çıkar.

Ailenin kontrol etme talebi 

Bir başka paylaşımımdan da anımsayacağınız üzere, çocuğa yemekler hazırlayabilirsiniz ancak ne kadar yiyeceğini siz belirleyemezsiniz, yatağına evet, siz yatırabilirsiniz ancak ne zaman uykuya dalacaklarını kontrol edemezsiniz. Tuvalet konusunda da çocuk bu kontrolün kendisinde olduğunu bilir, aileden gelen ‘’kakanı tuvalete yap’’ taleplerini reddeder, böylelikle çatışma güç savaşı belirir ve ailenin kontrol etme talebi devam ettikçe kısır bir döngü halini alır. Bazı ailelerden de ‘’Tuvalete oturuyor ama yapmıyor, tuvaletten kalktıktan sonra altına yapıyor, neden?’’ sorusu geliyor… Burada da bakılması gereken çocuğun aslında kontrolün kendi elinde olduğunun göstergesidir.

Bazı durumlarda tuvalete girdiğinde karşısında ebeveynlerinin ‘’haydi şu kakanı tuvalete yap’’ bakışlarına maruz kalan, stres altında olan çocukların kaslarını gevşetebilmesi ve tuvaletini yapabilmesi mümkün olmayıp, stres faktörü ortadan kalktıktan itibaren tuvaletini altına yapması da olasıdır. Çocuğunuzla bu güç savaşını yaşamamak adına yapabilecekleriniz elbette var. Öncelikli olarak kontrolün onda olduğuna dair ‘’Bu senin bedenin ve kakanı şimdilik bezine yapmak istiyorsan, bizim için sorun yok’’ mesajını verebilmeniz önemlidir. Eğer kakasını bezine yapmak istiyorsa da “Kakanı (bezli şekilde) tuvalette yapmanı istiyorum’’ ve ardından zaman geçtikçe “kakanı (bezli şekilde) tuvalete oturarak yapmanı istiyorum” deyip, tuvaletteyken ona küçük hikayeler anlatarak da bu durumu destekleyebilirsiniz…

Kakasının yaptıktan sonra bezini değiştirirken çocuğa verdiğiniz sözel mesajların ya da beden dilinizin, ses tonlamalarının ne kadar değerli ve önemli olduğunu sanırım hatırlatmama gerek yoktur. Çocuğu azarlayarak, bezine kakasını yapmasının kötü bir şey olduğu mesajını vermek onu daha da dirençli hale getirebilir. Bu nedenle bezini değiştirirken onunla fazla göz teması kurmamaya, konuşmamaya ve çabuk olmaya gayret edin. İlerleyen süreçlerde çocuğunuz belli bir yaşın üstündeyse (ki bu 4 yaş üstü olabilir) bezini değiştirme ve temizlik aşamasına onu dâhil edebilirsiniz. 

Klozet korkusu

Bazı çocuklar klozete oturmaktan, klozetin içine düşüp, kaybolacaklarından endişelenir ve klozete oturmayı da reddederler. Bu süreçte ufak bir öneri olarak; tuvalet öncesi çocuğunuzla birlikte klozetin içinde küçük bir top atıp, ardından sifonu çekip topun aslında kaybolmadığını görmek ve bu konu hakkında da onunla konuşabilmek, böylelikle çocuk da klozetin içine düşüp yok olmayacağını anlaması için önem taşır.

Sonuç olarak; tuvalet eğitimini bir güç savaşına döndürmemek tamamen siz ebeveynlerin elinde. Emin olun ki, her çocuk elbette tuvalet eğitimini kazanacaktır. Yukarıda söz edilenlere rağmen çocuğunuzun tuvalete karşı halen bir direnci var ise de; mutlaka profesyonel bir yardım almanızı öneririm.